ยางนา ราชาไม้ป่า

ต้นยางนาเป็นไม้ยืนต้น สูงตระหง่าน พบได้ทั่วทุกภูมิภาค
เพราะเป็นไม้กลางแจ้งที่เติบโตได้ดีในสภาพดินแทบทุกชนิด
พบตามถนนสองข้างทาง คอยให้ความร่มรื่นแก้ผู้สัญจรไปมา
เห็นได้ตามวัดป่า มักปลูกเป็นแถวเป็นแนว ขึ้นเป็นระเบียบเรียบร้อย
คนโบราณนิยมนำน้ำมันยางจากต้นยางนาผสมกับขี้เลื่อย เป็นขี้ไต้จุดไฟ

ยางนาเป็นไม้ที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจไทย จัดเป็นไม้หวงห้ามธรรมดา
การตัด แม้ในที่เอกชน ต้องได้รับอนุญาตจากเจ้าหน้าที่

โดยทั่วไป นิยมขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด
โดยเก็บในฤดูเมล็ดร่วง ช่วงมีนาคม - เมษายน
อัตราการงอกของเมล็ด เมื่อร่วงหล่นวันแรกอยู่ที่ 70%
จึงไม่ควรเก็บเมล็ดไว้นานเกิน 7 - 15 วัน
เพราะจะทำให้อัตราการรอดลดน้อยลง

เมื่อได้เมล็ดมา ให้เด็ดปีกออก แช่น้ำไว้ 1 คืน
ก่อนนำมาวางในหลุมหรือกองรวมไว้
คลุมด้วยกระสอบ หรือฟาง หรือใยมะพร้าว
รดน้ำพอชุ่มทุกวัน ประมาณ 1 สัปดาห์ นำเมล็ดที่มีรากงอก
ไปเพาะในถุงดำขนาดประมาณ 3 x 7 นิ้ว
(ใช้ถุงยาว เพรายางนาต้นยิ่งสูง รากยิ่งยาว
หากตอนย้ายทำขั้วยางหลุด กล้ายางจะตายสถานเดียว)

นำเมล็ดวางในแนวนอน หรือราว 45 องศา ใ้ห้ดินกลบเมล็ดแค่ผิว
ใช้แกลบ หรือขุยมะพร้าว หรือกาบมะพร้าวสับ หรือฟางข้าว
ปิดทับให้ทั่วเพื่อรักษาความชื้น รดน้ำใช้ชุ่ม วางไว้ในที่ร่มรำไร
ประมาณ 5 วัน จะเห็นยอดอ่อนแทงออกมา

ต้นกล้ายางนาอายุประมาณ 1 - 2 ปี
ระบบรากจะแข็งแรงพอสำหรับปลูกลงแปลงดิน
ช่วงที่เหมาะแก่การย้ายปลูกคือ ต้นฤดูฝน ช่วงเดือนมิถุนายน

ควรปลูกไม้โตช้า โตเร็วสลับกัน ไม่ควรปลูกพืชเชิงเดี่ยว
เพราะต้นไม้ชนิดเดียวกัน เมื่อปลูกติดกัน จะแย่งอาหารชนิดเดียวกัน
ประกอบกับต้นไม้ จะไม่ดูดซึมของเสีย คือใบผุพังของตัวเองเป็นอาหาร
จึงควรแซมกับไม้พรรณอื่นหลากชนิดสลับกัน
เช่น ใบยางนาเป็นปุ๋ยของต้นสัก ใบต้นสักเป็นปุ๋ยของยางนา
ใบประดู่เป็นปุ๋ยของมะค่าโมง และยางนา
ใบมะค่าโมงก็จะเป็นปุ๋ยของต้นประดู่ ยางนา สัก

เมื่อจัดสรรให้ธรรมชาติ พึ่งพาอาศัยกันเอง
ไม้โตช้าจะพยายามแข่งกันโตกับไม้โตเร็ว เพื่อแย่งแสงแดด
ทำให้ต้นยางนา ประดู่ สัก มะค่าโมง โตเร็ว ตรง และสูงขึ้น
(และเมื่อริดกิ่งที่แตกออกมาทิ้งเรื่อยๆ จะช่วยให้ต้นไม้สูงตรงขึ้น)

ไม้โตช้า นอกจากยางนา เช่น
มะค่าโมง สัก เต็ง รัง แดง ชิงชัน ประดู่ป่า ฯลฯ
ไม้โตเร็ว ได้แก่ มะฮอกกานี นนทรีย์ป่า
กระถินเทพา นนทรีย์ป่า ขี้เหล็ก สะเดา ฯลฯ

ระยะที่เหมาะแก่การปลูกยางนาคือ 4 x 4 เมตร
โดยปลูกไม้โตเร็วชนิดอื่นร่วมสลับด้วย ในระยะ 4 x 4 เมตร
จะได้ป่าไม้ที่มีระยะ 2 x 2 เมตรเท่ากันทั้งผืน
กล้ายางนาจะได้พึ่งพิงร่มเงาของไม้โตเร็วเป็นไม้พี่เลี้ยงในระยะแรกด้วย
(เนื้อที่ 1 ไร่ ปลูกได้เต็มที่ 400 ต้น)

นอกจากนี้ ยังสามารถเพาะเห็ดกับต้นยางนาได้ด้วย
เช่น เห็ดเผาะ เห็ดถอบ เห็ดระโงกหรือเห็ดไข่ ฯลฯ
โดยเลือกเห็ดเผาะที่แก่จัด นำมาผ่าซีก ขยำกับน้ำสะอาด
ให้สปอร์ของเห็ดปนออกมากับน้ำ
นำไปรดที่โคนกล้ายางนา
สปอร์ของเห็ดจะเจริญเติบโตบริเวณรากไม้
ช่วยหาอาหารให้ต้นไม้ที่เราเพาะไว้
มีลักษณะพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน
เมื่อกล้าไม้อายุประมาณ 2 ปี เห็ดจะออกช่วงต้นฤดูฝน
สามารถเก็บมาทาน หรือขายได้
จนกว่าต้นไม้จะตาย หรือคนเก็บตายไปข้างนึง

เห็ดระโงกขาว

เห็ดระโงกเหลือง

เห็ดเผาะ

การปลูกไม้ป่า ไม่ว่าระยะจะเว้นห่างขนาดไหนก็ตาม
เมื่อเวลาผ่านไป ไม้ป่าเหล่านั้นจะออกเมล็ดร่วงเต็มต้น
และพร้อมงอกขึ้นใหม่เมื่อหน้าฝนมาเยือน
เราปลูกป่าครั้งเดียว หลังจากนั้น ป่าจะปลูกตัวเอง
เป็นที่อาศัยของนก เป็นร่มเงาและบำนาญของมนุษย์